Lustrzanka jednoobiektywowa (ang. SLR, Single Lens Reflex) – rodzaj aparatu fotograficznego wyposażonego w pojedynczy obiektyw , a ponadto ruchome lustro, które odbija światło z obiektywu na matówkę, umożliwiając podgląd obrazu.

Schemat budowy lustrzanki jednoobiektywowej: 1 – obiektyw 2 – ruchome lustro 3 – migawka 4 – element światłoczuły 5 – matówka 6 – soczewka 7 – pryzmat pentagonalny 8 – wizjer

Reklama

E-akademia zdjęć Ten e-kurs różni się od innych wieloma detalami. Po pierwsze – ilością lekcji – jest ich 44. Po drugie – zakresem wiedzy, który obejmuje obszar od zagadnień dla początkujących, poprzez tematy związane z poszczególnymi rodzajami fotografii, obróbką i selekcją aż po zagadnienia bardzo zaawansowane. Po trzecie – cały materiał –kilka tysięcy stron lekcji , fotografii, przykładów, testów masz do swojej dyspozycji już od pierwszego dnia rozpoczęcia e-kursu.Autorami wykładu są zawodowi fotografowie, doświadczeni trenerzy i autorzy wielu cenionych opracowań i fotograficznych poradników. Zobacz program e-kursu

Budowa lustrzanek jednoobiektywowych

W odróżnieniu od lustrzanki dwuobiektywowej, w lustrzance jednoobiektywowej ten sam obiektyw zastosowany jest zarówno do podglądu kadru, jak i rejestrowania zdjęć. Umożliwia to ruchome zwierciadło, które w pozycji opuszczonej ustawione jest pod względem 45 stopni do osi optycznej obiektywu. Obraz z obiektywu trafia wtedy na umieszczoną powyżej matówkę. W niektórych modelach lustrzanek, szczególnie w starszych aparatach średnioformatowych, sama matówka służy do podglądu kadru, wymaga to natomiast niewygodnego celowania od góry, a obraz widoczny jest w odbiciu lustrzanym. Na dzień obecny, w w praktyce wszystkich produkowanych lustrzankach, stosuje się prócz tego pryzmat pentagonalny, który ponownie odwraca obraz stronami i rzutuje go na wygodny, zamieszczony poziomo wizjer.

Nikon F6 – ostatni model lustrzanki analogowej Nikona produkowany od 2004 r. Jest najbardziej zaawansowaną, przeznaczoną dla specjalistów, dostępną współcześnie lustrzanką na film 35 mm.

Po naciśnięciu spustu migawki w lustrzance jednoobiektywowej najpierw następuje podniesienie lustra, dzięki czemu zostaje odsłonięta migawka i możliwe staje się wykonanie obrazki. Wielką wadą tego rozwiązania jest brak sposobów podglądu obrazu podczas ekspozycji obrazy. W dodatku, śpiesznie podnoszące się lustro ma możliwość powodować drgania aparatu prowadzące czasami do powstawania nieostrych obrazów. Stosowaną przez producentów sposobnością zapobiegania temu problemowi jest mechanizm wstępnego unoszenia lustra, który natomiast wiąże się z brakiem podglądu obrazu jeszcze przed wykonaniem fotografię.

Mamiya 645 – analogowa lustrzanka średnioformatowa produkcji japońskiej, która zdobyła uznanie wśród profesjonalistów na całym świecie.

żeby umożliwić swobodną obserwację obrazu w lustrzankach jednoobiektywowych stosuje się w znaczącej liczbie sytuacji też układ automatycznej przysłony, który powoduje, że podczas podglądu kadru, otwór obiektywu jest maksymalnie otwarty, a obraz jasny i wyraźny, natomiast po wyzwoleniu migawki przysłona domyka się samoczynnie do zadanej wartości.

Zenit 12xp – aparat produkcji radzieckiej z lat osiemdziesiątych. Aparaty marki Zenit cieszyły się znaczną popularnością w Polsce.

Chociaż nie jest to cechą dystynktywną tego rodzaju sprzętu, omal wszelkie lustrzanki jednoobiektywowe posiadają sposobność konwersji obiektywów za pomocą mocowania bagnetowego albo gwintowego (w starszych modelach).

Olympus E-5 – lustrzanka o najmniejszym stosowanym w tego typu aparatach sensorze obrazowym (17,3 x 13 mm).

Historia lustrzanek jednoobiektywowych

Lustrzanki jednoobiektywowe ukazały się przed II wojną światową (aparat Exakta w 1936 r.), natomiast pierwszym modelem wyposażonym w pryzmat pentagonalny był aparat Contax S produkowany przez korporację Zeiss od 1949 roku. W drugiej połowie XX wieku popularność tego typu sprzętu prędko rosła, czego efektem było stopniowe wypieranie z rynku aparatów dalmierzowych i lustrzanek dwuobiektywowych.

Contax S – pierwsza lustrzanka jednoobiektywowa na film 35 mm wyposażona w poziomy wizjer optyczny, matówkę i pryzmat pentagonalny.

Na potrzeby lustrzanek jednoobiektywowych opracowano kilka rozwiązań technicznych, które zwiększały efektywność tego sprzętu. Wymienić można tutaj m.in. system autofokusa, zastosowany po raz 1szy w aparacie Pentax ME-F w 1981 roku, czy też pomiar światła TTL w aparacie Pentax Spot Matic w roku 1960.

Minolta Maxxum 7000 – analogowa lustrzanka jednoobiektywowa z roku 1985, uznawana za kamień milowy w rozwoju tego sprzętu. Zastosowano w niej zarówno system autofokusa, jak również automatyczny przesuw filmu, co stało się standardem w produkowanych w późniejszym czasie lustrzankach.

Lustrzanki jednoobiektywowe ze względu na rozmiar zastosowanego szczegółu światłoczułego podzielić można na:

• wielkoformatowe (przynajmniej 9 x 12 cm)
• średnioformatowe (4,pięć x 6, 6 x 6, 6 x 9 cm)
• małoobrazkowe (36 x 24 mm) – w ostatnich latach nazywane również pełnoklatkowymi
• mniejszych formatów (APS-H, APS-C, 4/3)

Pentacon Six – popularna swego czasu lustrzanka na film średniego formatu. Obraz w aparatach tej linii widoczny był na matówce obserwowanej z góry poprzez fotografa.

Rewolucja cyfrowa, która odmieniła oblicze zdjęć w ostatniej dekadzie, znakomicie przyswoiła sobie konstrukcję lustrzanki jednoobiektywowej. W praktyce wszystkie wyrachowane , a dodatkowo przeważająca część efektownych amatorskich aparatów cyfrowych to w tym momencie lustrzanki jednoobiektywowe. Zmniejszyły się jednakże rozmiary używanych elementów światłoczułych. Popularny dawniej format małoobrazkowy na dzień dzisiejszy, ze względu na wysoką cenę sensorów obrazowych, stosowany jest przede wszystkim w fachowych modelach. Na rozległą skalę jednakże wytwarzane są aparaty z matrycami o rozmiarze połowy klatki filmu 35 mm, a nawet mniejsze.

Canon EOS 550D – współczesna lustrzanka cyfrowa dedykowana dla ambitnych fotoamatorów.

Lustrzanka (w domyśle jednoobiektywowa i cyfrowa) stała się aktualnie synonimem wysokiej jakości obrazu fotograficznego. Pomimo wyraźnej miniaturyzacji elementów światłoczułych w stosunku do aparatów analogowych, lustrzanki cyfrowe dysponują i tak znacznie większymi matrycami, niż stosuje się na całość w popularnych aparatach kompaktowych. Większy sensor pozwala dostanie sygnału wyższej jakości i większej rozdzielczości, a także pozwala na stosowanie obiektywów o większej rozdzielczości optycznej. Dodatkową przewagą lustrzanek jest również używany w nich, oparty o detekcję fazy, system autofokusa, który jest znacznie szybszy, niż stosowany w kompaktach system wykorzystujący detekcję kontrastu.

Nikon D3 – przykład pełnoklatkowej (małoobrazkowej) lustrzanki cyfrowej. D3 jest modelem specjalistycznym, który wraz ze własną premierą w 2007 roku wyznaczył nowe standardy w obrazków cyfrowej.

Rozwiązania z pogranicza lustrzanek i aparatów kompaktowych

Od 2008 roku w sprzedaży dostępne są też aparaty kompaktowe z wymienną optyką, nazywane potocznie „bezlusterkowcami”. Pod nieomalże wszystkimi względami konstrukcyjnymi są one bardzo zbliżone do lustrzanek cyfrowych (identyczna matryca i elektronika obrazowa, wymiene obiektywy), jednakże pozbawione były lustra i pryzmatu, czyli najistotniejszej cechy lustrzanki. Rolę podglądu na matówce (za pośrednictwem wizjera) przejął podgląd na ekranie LCD.

Nietypowe rozwiązanie konstrukcyjne lustrzanki zaproponowała firma Sony. W modelach SLT-A33 i SLT-A55 zastosowano nieruchome, częściowo transparentne lustro, które przepuszcza zdecydowana większość światła z obiektywu na migawkę i sensor, natomiast mniej więcej 30% odbija na czujnik autofokusa oparty o detekcję fazy. Podgląd obrazu jest dostępny za pośrednictwem ekranu LCD i wizjera elektronicznego, tak jak w aparatach kompaktowych, brak jednakże matówki i pryzmatu. W efekcie uzyskano aparat umożliwiający filmowanie z użyciem typowego dla lustrzanek systemu autofokusa, jednak kosztem klasycznego wizjera optycznego.

Aparaty Sony SLT-A33 , a dodatkowo Sony SLT-A55 – lustrzanki pozbawione matówki oraz pryzmatu, wyposażone w półprzepuszczalne lustro.